Çocuk Diş Sağlığı

Çocuklar altıncı aydan itibaren süt dişlerini çıkarmaya başlarlar. Önce kesiciler çıkmaya başlar. Sonra arkaya doğru dizi tamamlanır. Üst çenede altı tane kesici diş, iki süt küçük azısı, iki tane de süt büyük azı olarak bir çenede toplam on tane süt dişi bulunur. Daha sonra altı yaşında kalıcı birinci azı dişleri oniki yaşında da ikinci azı dişleri tamamlanır. Süt dişlerinin sağlığı çocuğun ağız hijyeni açısından iyi çiğneyebilmesi ve beslenebilmesi açısından çok önemlidir.

Toplumumuzda genellikle süt dişlerinin çürükleri dişler değişeceği için önemsenmez. Bu doğru bir yaklaşım değildir. Çünkü çürükteki bakteriler kök kanalları yoluyla derin dokulara ve hatta kan yoluyla tüm vücuda yayılarak çocuğun sağlığını riske ederler. Tedavi aşaması kaçırılıp çekildiklerinde ise sürekli dişlerin yanlış yerlerde çıkıp diş dizesinin bozulmasına ve daha kapsamlı ortodontik tedavilere ihtiyaç duyulmasına sebep olurlar.

Süt dişlerinin çıkması ile beraber fırçalama işlemine başlanmalıdır. Çocuk büyüdükçe yaşına uygun fırçalar seçilerek kendi kendine dişlerini fırçalaması özendirilmelidir. Florür içermeyen kokusu ve tadı cazip macunlara yavaş yavaş alıştırılmalıdır. İçme suyundaki flor diş çürüklerinin önlenmesinde önemlidir. Bir litre suda 0.7 mg flor bulunan içme suları tercih edilmelidir.

"Biberon çürükleri"nin oluşmaması için gece uyku aralarında biberon ile süt verilmemeli, yatmadan önce beslendikten sonra dişler fırçalanmalı ya da en azından su ile çalkalanmalıdır. İki yaşından itibaren altı ayda bir diş hekimi kontrolüne gidilmeli, çürük oluşmamışsa bile engellemek adına yüzeysel flor uygulaması yaptırılmalıdır.

Altı yaş civarında süren birinci kalıcı azı dişleri ömür boyu ağızda kalması gereken çüğneme düzleminde en büyük rol oynayan dişlerdir. Erken sürdükleri ve erken çocukluk dönemine denk geldikleri için en sık çürüyen dişlerdir. Ne kadar iyi fırçalanırsa fırçalansın üzerindeki girinti çıkıntılar çürük oluşumuna çok müsaittir. Bu nedenle çürük önleyici fissür örtücülerle bu girinti çıkıntıların kaplanması kalıcı dişlerin korunmasında önemlidir.

Hem süt dişlerinde hem de kalıcı dişlerdeki çürükler saptandıkları anda tedavi edilmelidir. Özellikle çocuk oldukları için olaya ne kadar başında müdahele edilirse o kadar kolay halledilir. Çürüğün sinir paketini enfekte ettiği durumlarda kanal tedavisi uygulanır. İltihabın derin dokulara ulaşmasına, kalıcı diş germlerini etkilemesine engel olur. Süt dişi erken çekilme zorunda kalındıysa alttan gelen kalıcı diş kendisinden sonra çıkacak kalıcı dişin yerine doğru çıkar ve onun yerini işgal eder. Sonra gelen ise kendisine yer bulamadığı için dizi dışında kalır. Bu duruma engel olmak için zamanında önce çekilen süt dişinin boşluğu korumak amacıyla diş hekimi tarafından yer tutucu yapılmalıdır.

Darbe sonucu kırılan dişler çocuklarda erişkinlere göre daha büyük sorunlar yaratır. Çünkü sinir odaları daha geniştir. Kırık hattı bir sinire daha kolay yaklaşır. Apex (kök ucu) oluşumu henüz tamamlanmadığı için sinir canlılığını kaybedebilir. Hiç belirti vermeyebilir. Ama diş canlılığını kaybettiği için enfekte olarak diş kaybedilebilir. Bu yüzden travma sonrası diş hekimi tarafından alınan röntgenlerle uzun vadeli takip gerekir. Kırıklar minimal müdahele ile beyaz dolgularla restore edilir. Daha kapsamlı restorasyonlar için 18 yaş beklenmelidir. Kırık parçalar muhafaza edilerek diş hekimine ulaştırılırsa aynı şekilde yapıştırılabilir. Darbe sonucu diş yerinden fırlamış ise en kısa zamanda serum fizyolojik ya da süt içinde tutularak diş hekimine ulaştırılmalıdır.